Sáng nay, Quốc hội (QH) thảo luận tại tổ về Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành (sân bay Long Thành).

Bộ Giao thông vận tải (GTVT) cho biết tổng mức giải phóng mặt bằng cho dự án này hơn 23.000 tỉ đồng (trên 1 tỉ USD). Trong đó, 18.000 tỉ đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; hơn 4.000 tỉ xây dựng khu tái định cư.

Ngoài ra, gần 480 tỉ đồng dùng để tái lập hạ tầng ngoài ranh giới cảng hàng không và 388 tỉ đồng đào tạo nghề, giải quyết việc làm, ổn định cuộc sống người dân.

Theo tờ trình, nguồn vốn và cơ cấu vốn theo đề xuất của Chính phủ là ngân sách Trung ương gần 22.000 tỉ đồng, chiếm 95% tổng mức đầu tư. Trung ương cũng ứng nốt hơn 1.100 tỉ đồng (chiếm 5%) còn lại, UBND tỉnh Đồng Nai có trách nhiệm hoàn trả ngân sách theo quy định.

Tại họp tổ của Đoàn Đại biểu QH (ĐBQH) Cần Thơ, Bình Thuận và Quảng Ninh, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính cho rằng công tác tuyên truyền, vận động, phổ biến cần bài bản, có hệ thống để nêu bật việc giải phóng mặt bằng là vì lợi ích chung, vì đất nước.

“Người dân khi không thông thì có nhiều tiền cũng khó nhưng khi nhân dân thông rồi thì có thiệt chút người dân cũng sẵn sàng dời đi”- ông Chính nói.

Theo ông Phạm Minh Chính, cần phân loại chi tiết số hộ phụ thuộc vào đất đai, rồi đào tạo nghề tính đến từng trường hợp. Việc phân loại đầy đủ, chính xác hơn sẽ làm người dân thông cảm và dễ chia sẻ hơn.

Về việc để người dân tự lựa chọn phương án tái định cư phù hợp với hoàn cảnh từng gia đình thì hợp lý và dễ thuyết phục hơn là quy hoạch hết vào một nơi. Một vấn đề nữa là quan tâm là quy hoạch trường học, y tế, chợ… phù hợp nhu cầu, thói quen người dân và theo hướng hiện đại lên.

Đặc biệt, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương băn khoăn về nguồn vốn đến 23.000 tỉ đồng cho bồi thường, hỗ trợ, tái định cư giải phóng mặt bằng (GPMB) chưa thấy Bộ GTVT nêu rõ lấy đâu ra?

Hiến kế giải quyết số tiền GPMB khổng lồ tới trên 1 tỉ USD này, người đứng đầu ngành Tổ chức cả nước nhấn mạnh: “Tiết kiệm là 1 giải pháp hữu hiệu. Bởi hiện nay chi thường xuyên chiếm 65% tổng chi ngân sách nếu tiết kiệm thì rất hiệu quả. Kinh nghiệm năm 2011 kinh tế đất nước khó khăn đã giảm được chi thường xuyên tới 10%”.

Ông Phạm Minh Chính phân tích trong chi thường xuyên lại tăng, chủ yếu là chi lương và chi hành chính nên việc tiết kiệm là rất khả thi. Ông Chính dẫn ví dụ TP Hà Nội trong 2 năm vừa qua giảm chi tới 4.000-5.000 tỉ đồng.

Đặc biệt dưới góc nhìn của người làm công tác tổ chức, ông Phạm Minh Chính dẫn Nghị quyết Hội nghị Trung ương vừa ban hành nêu rõ mục tiêu đến năm 2021 giảm 10% biên chế thì cũng giảm được rất nhiều chi thường xuyên. Với dư địa trên cho phép việc tiết kiệm là rất khả thi.

“Có mặt Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân tại đây, tôi tha thiết đề nghị Chủ tịch QH cho nghiên cứu để đề nghị QH quyết việc tiết kiệm và Chính phủ tiến hành thực hiện. Tiết kiệm 2 năm, mỗi năm chỉ cần 1% thì được 20.000 tỉ đồng, chứ cũng không thấy trông vào khoản nào để tính GPMB sân bay Long Thành. Tôi tha thiết mong có tiết kiệm và tôi tin tiết kiệm là được. Nếu làm dấn tiết kiệm 5 năm thì được tới 50.000 tỉ đồng”- ông Chính đề nghị.

Làm rõ thêm, ông Chính cho rằng tiết kiệm cũng tạo áp lực cho tinh giản biên chế, tinh gọn sắp xếp bộ máy đã có chủ trương thực hiện mạnh trong thời gian tới.

“Tiết kiệm cũng không đến mức thắt lưng buộc bụng quá, chỉ 1% mỗi tỉnh, bộ ngành từ giảm các khoản chi sửa chữa công sở, hội họp, kỷ niệm…”- ông Phạm Minh Chính nhấn mạnh.

Đồng tình với đề xuất của ông Phạm Minh Chính, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân nhìn nhận: “Các tỉnh, các Bộ ngành tiết kiệm mỗi năm 1 chút trong 5 năm cũng được ra tấm ra món. Tiết kiệm cũng không đến mức toàn dân phải thắt lưng buộc bụng. Như cắt giảm lễ hội, hội họp. Kể cả lễ hội do doanh nghiệp (DN) tài trợ, do xã hội hoá. Doanh nghiệp đóng góp mấy chục tỉ cho lễ hội còn thể dành cho việc khác cấp thiết hơn. Tất nhiên là DN cũng có lợi trong quảng cáo khi tài trợ cho lễ hội”.

Chủ tịch QH cũng đề nghị dùng nguồn vốn dành cho công trình khác trong nhóm công trình trọng điểm quốc gia để GPMB sân bay Long Thành.

Chủ tịch QH cũng băn khoăn việc tái định cư cho hộ dân tới mấy trăm mét vuông thì có khó khăn cho dân nộp thuế, xây dựng sau này không, cần phân tích làm rõ. Nhất là suất tái định cư tối thiểu nếu người dân không đủ tiền mua thì nhà nước có hỗ trợ không.

“Dân được đền bù 300 triệu đồng mà suất đất tối thiểu 500 triệu đồng thì có dân nghèo lấy đâu ra 200 triệu đồng nữa? Cái này nhà nước phải tính, chứ không thể để dân ra đường được” – bà Ngân góp ý.

Đại biểu Nguyễn Văn Quyền (Cần Thơ) cho rằng nếu tái định cư tập trung thì phải quy hoạch hẳn thành 1 khu đô thị hiện đại, có tính lâu dài.

Đại biểu Yên Bái, ông Giàng A Chu góp ý nên thu hồi giải phóng 1 lần tránh như thuỷ điện Na Hang… trước đây. Mặt khác cần bố trí quỹ đất dự phòng. Có nên chăng tính đến phương án xây nhà cao tầng để tái định cư vừa tiết kiệm đất, kinh tế và cần có thăm dò nhu cầu bà con.