Tại phiên họp sáng nay, các đại biểu đã cho ý kiến về 2 phương án tổ chức chính quyền, một là không tổ chức HĐND, UBND mà thực hiện Thiết chế trưởng đặc khu do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm; phương án 2 là vẫn tổ chức một cấp chính quyền đầy đủ với HĐND, UBND.

Góp ý tại phiên họp, giữ quan điểm không nên tổ chức theo cấp chính quyền, tức là không nên có HĐND ở các đặc khu, ông Bùi Văn Phương nhấn mạnh: “chúng ta không hề sợ không kiểm soát được quyền lực”. Theo ông Phương, do lâu nay chưa thực sự công khai minh bạch nên mới có nhiều sai phạm mà không có kiểm soát, giám sát.

Nhấn mạnh “cái gốc là kiểm soát”, ông Phương nêu ví dụ: “Vừa rồi BOT có điều khoản bảo mật, giờ vỡ ra bao nhiêu việc. Rồi có vụ suýt thành “gói bảo mật” thì không ai sờ đến nữa. Phải công khai thì mới giám sát được. Dân có quyền nhưng mọi thứ bưng bít thì dân cũng không giám sát được và có nhiều cơ quan đến mấy cũng không giám sát được.”

Theo ông Phương, cơ quan Trung ương nào giao thẩm quyền thì cơ quan đó có trách nhiệm theo dõi, kiểm tra, đôn đốc, uốn nắn. Nếu đặc khu cố tình làm sau khi có cảnh báo thì trách nhiệm thuộc về đặc khu.

“Bài học xót xa qua các vụ án đưa ra xét xử vừa qua là bị cáo nói “chúng tôi làm như thế mà không ai nói gì, nếu có cảnh báo thì đã không sai phạm, không vướng vòng lao lý” – đại biểu Phương tiếp tục nêu thực tế và nhấn mạnh, “qua một số vụ án đó thấy nhiều cơ quan nhà nước chưa làm tròn nhiệm vụ”.

Trong khi đó, đại biểu Lê Thanh Vân – Uỷ viên thường trực Uỷ ban Tài chính – Ngân sách quan tâm đến cơ chế kiểm soát quyền lực của Chủ tịch UBND đặc khu.

“Tư duy mới là ưu đãi vượt trội thì chế tài, trách nhiệm phải vượt trội” – đại biểu Lê Thanh Vân nêu quan điểm.

Ông Lê Thanh Vân nêu lên một thực tế, đó là thời gian qua, chưa có quyền lực vượt trội mà lợi ích nhóm đã hình thành, lạm dụng quyền lực, bòn rút ngân sách.

“Giờ cho vượt trội mà không có “lồng nhốt quyền lực” để giám sát chặt chẽ là rất đáng lo ngại, nên cần cân nhắc hoàn thiện thêm”.

Ông Lê Thanh Vân cũng bày tỏ không đồng tình lập Ban tư vấn hỗ trợ phát triển đặc khu như dự thảo luật vì đây không phải là thiết chế quyền lực nên không đủ năng lực giám sát. Ban này chỉ là tổ chức tham vấn, khuyến nghị thì không cần thiết để Thủ tướng thành lập mà có thể để Chủ tịch UBND đặc khu thành lập trên sự chí thành tuyển người tài, như các nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt, Phan Văn Khải từng lập hội đồng tư vấn giúp cho mình.

Trong khi đó, đại biểu Bùi Văn Phương – Phó đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Ninh Bình thị lại nhấn mạnh rằng, dù có nhiều chính sách ưu đãi thông thoáng nhưng điều quan trọng vẫn là phải có vượt trội về thẩm quyền, cơ chế vận hành.

Một trong những vấn đề được nhiều người quan tâm, đó là vấn đề an ninh quốc phòng. Tại phiên họp hôm nay, nhiều ý kiến cho rằng, thời hạn cho thuê đất tới hơn 90 năm là quá dài, không phù hợp với Hiến pháp và Luật Đất đai, dù đó là những trường hợp đặc biệt.

“Hơn nữa, dự thảo luật cũng chưa xác định trường hợp nào là đặc biệt, cần nghiên cứu xem xét kỹ trước khi đưa vào luật” – đại biểu Phạm Thị Thu Trang (đoàn Quảng Ngãi) nêu ý kiến.

Không đánh đổi chủ quyền để phát triển

Cũng cho rằng hời gian cho thuê đất tới hơn 90 năm là quá dài, đại biểu Lê Thanh Vân cũng lưu ý cần cân nhắc vì ba vị trí dự định thành lập đặc khu là vị trí nhạy cảm, tiền tiêu, nhưng đến nay chưa có chuyên gia về quốc phòng an ninh ở Quốc hội lên tiếng.

“Ba vị trí này lại nhô ra Biển Đông, tác động của nó ở khía cạnh phòng thủ quốc gia sẽ thế nào? Thế giới đang vận động từ tấn công vũ trang sang quyền lực mềm, đó là mua chuộc cán bộ, cài cắm dân cư thì phải tính sao? Tôi nghĩ điều này phải bàn bạc kỹ và thận trọng” – đại biểu Lê Thanh Vân nói.

“Chúng ta đồng thuận không đánh đổi môi trường để phát triển kinh tế bằng mọi cách thì bây giờ cũng không thể đánh đổi chủ quyền quốc gia để phát triển bằng mọi cách” – ông Lê Thanh Vân nói.

Cùng quan điểm, đại biểu Phan Nguyễn Như Khuê – Phó trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách TPHCM nói rằng, chính sách đột phá, mở rộng không đồng nghĩa với dễ dãi. Thời gian giao đất quá dài thì sau này con cháu chúng ta xử lý thế nào nếu có vấn đề liên quan đến khía cạnh quốc phòng an ninh? “Cần quan tâm vấn đề chủ quyền trong quá trình giao đất và thực hiện ưu đãi. Cả 3 đặc khu ở khu vực hết sức nhạy cảm. Ta không thể hời hợt về vấn đề thế sự này được, cần nghiên cứu tác động đến chủ quyền đất nước trong tương lai” – ông Khuê nêu quan điểm.

Cho rằng luật đặt ra vấn đề mới và khó, nhưng theo đại biểu Nguyễn Như Khuê, cử tri gửi thư kiến nghị nên chăng có bước đi thận trọng, Quốc hội cho thí điểm thực hiện để rút kinh nghiệm hay đồng loạt triển khai một lúc 3 đặc khu vì mỗi nơi có ưu thế riêng và cơ chế ưu đãi cũng có nhiều cái riêng.

Phát biểu làm rõ thêm về thời hạn giao đất, đại diện cơ quan thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho biết, thời hạn giao đất 99 năm chỉ trong trường hợp đặc biệt và thực tế sau này khi xem xét yếu tố “đặc biệt” phải trải qua quy trình với nhiều cấp thẩm quyền quyết định. Quy định như vậy nhằm đảm bảo độ mở của luật để hạn chế việc sửa đổi nếu có sau này chứ không phải giao ngay đất với thời hạn trên.

Trước đó, quá trình lấy ý kiến về vấn đề này cũng cho thấy cũng đã có những ý kiến đề nghị cân nhắc về việc quy định thời hạn sử dụng đất tới 99 năm đối với một số loại dự án đầu tư và đề nghị giảm thời hạn sử dụng đất xuống còn 50-70 năm, có thể gia hạn thêm hoặc thực hiện theo quy định của pháp luật hiện hành (tối đa là 70 năm).

Về thế chấp tài sản gắn liền với đất thuê tại tổ chức tín dụng nước ngoài có hiện diện thương mại tại Việt Nam, có ý kiến đề nghị cân nhắc về quy định cho phép thế chấp tài sản gắn liền với đất tại tổ chức tín dụng nước ngoài có hiện diện thương mại tại Việt Nam vì có thể dẫn tới những vấn đề phức tạp trong quản lý đất đai, liên quan tới bảo đảm an ninh, chủ quyền lãnh thổ, đặc biệt là khi xảy ra tranh chấp và phải xử lý tài sản thế chấp.

Tuy nhiên, theo UBTVQH, việc cho phép thế chấp tài sản gắn liền với đất (nhưng không bao gồm quyền sử dụng đất) tại tổ chức tín dụng nước ngoài có hiện diện thương mại tại Việt Nam không làm ảnh hưởng tới quyền tài phán của Việt Nam đối với các tài sản này, bởi vì theo tập quán quốc tế, việc giải quyết tranh chấp liên quan tới bất động sản thuộc thẩm quyền của Tòa án quốc gia nơi có bất động sản; theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự, các vụ án dân sự liên quan đến quyền đối với tài sản là bất động sản có trên lãnh thổ Việt Nam thuộc thẩm quyền giải quyết riêng biệt của Tòa án Việt Nam (Điều 470).

Tuy nhiên, để bảo đảm chặt chẽ, UBTVQH đã đề nghị bổ sung quy định về điều kiện đối với người nhận chuyển nhượng tài sản gắn liền với đất khi xử lý tài sản thế chấp, cụ thể là: “Trường hợp xử lý tài sản thế chấp, bên nhận thế chấp chỉ được chuyển nhượng tài sản gắn liền với đất thuê tại đặc khu cho đối tượng đủ điều kiện được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai” (khoản 2 Điều 32).”

Nguồn VnMedia-TT